Upadek komunizmu w 1989 r. miał istotny wpływ na pobudzenie zainteresowania Izraelem i historią obecności Żydów na ziemiach polskich. W okresie komunizmu byliśmy jako naród bardziej skupieni na naszych narodowych krzywdach niż na tym, że sami również zawiniliśmy wobec innych. Do świadomości społecznej nie docierała prawda o naszych winach wobec narodu żydowskiego. Nie mówiono publicznie o takich faktach, jak narastający w latach trzydziestych XX wieku antysemityzm, o naszych winach związanych z Holokaustem, o licznych antysemickich incydentach po II wojnie światowej, o pogromie kieleckim czy mordzie w Jedwabnem. Milczał Kościół, milczały komunistyczne władze.

Obudzeni ze snu

Po 45 latach od zakończenia II wojny światowej zostaliśmy obudzeni z długiego snu. Zaczęło wzrastać zainteresowanie żydowską częścią naszej polskiej rodziny, której już w Polsce praktycznie nie ma. Wielu Polaków odkryło ze zdziwieniem i wstydem, że jesteśmy temu współwinni. Po upadku komunizmu poczuliśmy się uwolnieni, by zmierzyć się z ciemną kartą naszej historii dotyczącą relacji z narodem żydowskim.

Autorytety wobec trudnych faktów

Przez ostatnie 20 lat obserwowaliśmy i uczestniczyliśmy w odbudowie relacji Polski z Izraelem. Po 1989 r. liderzy polityczni byli raczej pozytywnie nastawieni do Izraela. Pierwszym etapem procesu odbudowy było uznanie naszych win wobec Żydów polskiego pochodzenia. Miało to miejsce na poziomie władz państwowych oraz części Kościoła. Podczas obchodów 50 rocznicy pogromu kieleckiego w 1996 r. ówczesny premier rządu Włodzimierz Cimoszewicz przeprosił za polskie winy wobec Żydów słowami: „Przepraszam za wszystko, w czym Polacy zawinili wobec Żydów”. Następnie, 7 lipca 2001 r., podczas obchodów 60 rocznicy zbrodni w Jedwabnem, prezydent Aleksander Kwaśniewski wypowiedział znamienne słowa: „Dzisiaj jako człowiek, jako obywatel i jako Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przepraszam. Przepraszam w imieniu swoim i tych Polaków, których sumienie jest poruszone tamtą zbrodnią”. Papież Jan Paweł II również miał ogromny wpływ na zmianę polskiego nastawienia do Izraela. W Rzymie 12 marca 2000 r. miał miejsce bezprecedensowy akt pokutny, którego częścią było wyznanie win Kościoła katolickiego popełnionych w stosunku do Izraela. Oto cytat z tego aktu: „Boże naszych ojców. Ty wybrałeś Abrahama i jego potomstwo, aby imię Twoje zostało poniesione do narodów; głęboko bolejemy nad postępowaniem tych, którzy w ciągu dziejów powodowali cierpienia tych Twoich dzieci. A prosząc Cię o przebaczenie, pragniemy tworzyć trwałą więź prawdziwego braterstwa z ludem Przymierza”. W marcu 2000 r. podczas wizyty w Yad Vashem, w Izraelu, Jan Paweł II powiedział: „Jako biskup Rzymu i następca apostoła Piotra zapewniam lud żydowski, że Kościół katolicki jest głęboko zasmucony z powodu nienawiści, prześladowań i wszelkich przejawów antysemityzmu, jakich Żydzi doznali od chrześcijan w jakimkolwiek czasie i w jakimkolwiek miejscu”. Mając na uwadze wielki szacunek i autorytet, jakimi cieszył się Jan Paweł II, jesteśmy przekonani, że jego słowa i przyjazne gesty wobec ludu Przymierza wywarły pozytywny wpływ na postrzeganie Izraela przez polskie społeczeństwo.

Głos chrześcijan

Obok oficjalnego zwrotu w kierunku Izraela, w wielu miastach Polski chrześcijanie inicjowali modlitwy w miejscach zbrodni popełnionych na Żydach. Prosili Boga o przebaczenie z powodu niewinnie przelanej krwi. Nie znamy pełnej liczby tych miast, ale wiemy, że w wielu miastach i kościołach wzrasta zrozumienie roli Izraela w historii i we współczesnym świecie. Owocem tego zainteresowania jest modlitwa za Izrael, błogosławienie narodu żydowskiego oraz promowanie postaw przychylnych Izraelowi.

Kielce

Jednym z pierwszych miast uczestniczących w tym projekcie odbudowy są Kielce. Nowy nurt można określić nazwą: Od śmierci do życia. Grupa chrześcijan organizuje spotkania z młodzieżą izraelską podróżującą po miejscach zagłady. Spotkania odbywają się na cmentarzu żydowskim, w jednej ze szkół, czasem nawet na ulicy. Jako polska strona wyrażamy radość ze spotkania, ale nie ukrywamy bolesnej przeszłości, naszej winy wobec dziadków czy rodziców naszych gości. Wyrażamy szacunek do Izraela jako ludu Przymierza. Izrael jest naszym starszym bratem w wierze, którego chcemy wspierać i błogosławić. Spotkania te powodują, że wzajemne uprzedzenia znikają prawie natychmiast. Wierzymy, że te spotkania przerodzą się w trwałą przyjaźń między Polakami i Żydami, szczególnie w młodym pokoleniu, które już niedługo będzie kształtowało losy naszych narodów. W Polsce w ostatniej dekadzie odbyły się też liczne festiwale kultury żydowskiej oraz wydarzenia o charakterze religijnym. Jednym z nich jest pierwszy po 70 latach szabat w budynku synagogi kieleckiej w 2009 r. Naczelny rabin RP, Michael Szudrich wypowiedział wtedy ważne błogosławieństwo. Ogłosił, że czas żałoby w Kielcach się skończył.

Śląsk Cieszyński

Podobne inicjatywy mają miejsce na terenie Śląska Cieszyńskiego. Ich wyjątkowość polega na tym, że działania na rzecz Izraela łączą ze sobą środowiska organizacji społecznych z kościołami chrześcijańskimi. Wynika to z wyjątkowego dziedzictwa dobrych stosunków pomiędzy ludnością polską a żydowską, sięgającego początków XX wieku. Ten fakt przypieczętowała wizyta ówczesnego Ambasadora Izraela w Polsce, profesora Szewacha Weissa, w 2002 r. w Ustroniu. Podczas spotkania na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie Ambasador określił współdziałanie środowisk protestanckich, katolickich i żydowskich na Śląsku Cieszyńskim jako godne naśladowania.

To pokolenie może być wykonawcą pojednania z Bożej inspiracji i z Jego pomocą

Strategiczne organizacje

Wśród organizacji chrześcijańskich, które niosą pomoc ludności żydowskiej w naszym kraju (w tym ofiarom Holokaustu), wyjaśniają znaczenie starotestamentowych świąt biblijnych w wymiarze nowotestamentowym, a także organizują pobyty integracyjne, należy wymienić: Stowarzyszenie Poślij mnie, Drzewo Oliwne, Misję Polska-Izrael Chrześcijańskiej Fundacji Życie i Misja oraz Stowarzyszenie Służby Szalom w Oświęcimiu.

Stowarzyszenie Służby Szalom w Oświęcimiu organizuje kwartalne spotkania modlitwy na terenie byłego obozu hitlerowskiego KL Auschwitz-Birkenau. W modlitwach wyrażane są prośby do Boga o przebaczenie winy przelania krwi narodu żydowskiego na polskiej ziemi, o uwolnienie naszego narodu od grzechu antysemityzmu. Stowarzyszenie to organizuje coroczne konferencje o nazwie: „Z holokaustu do żywej nadziei”, podczas których uczestnicy modlą się na miejscu selekcji w byłym obozie KL Auschwitz-Birkenau. Osoby pochodzenia żydowskiego proszone są jako reprezentanci narodu żydowskiego o przebaczenie wszelkich krzywd, których Żydzi doświadczyli od Polaków. Nie brak również modlitw o polski naród, a także o rząd, aby był przychylny Izraelowi. Konferencje te mają znaczenie ogólnopolskie i międzynarodowe.

Nowe projekty

Chrześcijańskie Stowarzyszenie Akademickie bierze udział w projekcie wymiany młodzieży i studentów z Izraela i Polski pod hasłem: „Od Pamięci – Przez Przyjaźń – Ku Wspólnej Przyszłości” (Yad b’Yad). Co roku młodzież izraelska i polska rozpoczyna spotkanie wspólnym przejściem przez teren obozu hitlerowskiego w Oświęcimiu, by przezwyciężać ból oraz wstyd, a na bazie Bożej miłości uczyć przebaczenia i pojednania, wzbudzać nadzieję dla przyszłych pokoleń. To z kolei inicjuje praktyczną współpracę z kościołami oraz gminami wyznaniowymi w Polsce i w Izraelu. Program jest przeznaczony dla Izraelitów i Polaków w wieku od 21 do 33 lat. Uczestnicy wymiany zwiedzają dany kraj, a przebywając w gościnnych polskich i izraelskich domach, poznają nie tylko tradycyjne zwyczaje, ale nade wszystko praktyczny wymiar Słowa Bożego w życiu obojga narodów.

Służba Więzienna. Historia tej współpracy rozpoczęła się w 2005 r. Delegacja polskiej Służby Więziennej odwiedziła Izrael. Zaowocowało to rewizytą delegacji Służby Więziennej z Izraela oraz projektem ogólnonarodowym. Służba Więzienna w Polsce połączyła siły ze społecznościami żydowskimi w projekcie restauracji żydowskich miejsc pamięci. W 2009 r. w polskich więzieniach rozpoczęto projekt Tikkun (hebr. naprawa) z inicjatywy kpt. Artura Cyruka z Hajnówki. Zaangażowano więźniów w porządkowanie cmentarzy żydowskich w Polsce, ale także w przeciwdziałanie postawom antysemityzmu oraz edukację na temat pojednania. Do programu włączyło się 55 zakładów karnych w całym kraju. Według wstępnego planu Tikkun miał trwać rok, ale dobre efekty sprawiły, że kontynuowany jest do dziś. W Polsce istnieje około 400 żydowskich cmentarzy, większość bardzo zaniedbanych. W Zakładzie Karnym w Cieszynie, z inicjatywy por. Rafała Kaczmarczyka, akcję porządkowania cmentarza żydowskiego rozpoczęto jeszcze przed wprowadzeniem projektu Tikkun. Równolegle przeprowadzono kilka sesji edukacyjnych dotyczących historii Żydów w Polsce i obecnego państwa Izrael. Rozpoczął się nowy rozdział historii polsko-żydowskiej. W miejscach śmierci stworzono szansę, by życie powstało z martwych, by umysły i serca ożyły dla dobrego celu łączącego te dwa narody.

Także w Międzynarodowej Chrześcijańskiej Ambasadzie w Jerozolimie od września 2010 r. Polska ma swojego przedstawiciela. Działania Ambasady wzmacniają zrozumienie roli Izraela w historii świata, edukują na temat otwartości i szacunku wobec narodu żydowskiego. W tych działaniach obecność pierwszej przedstawicielki z Polski ma szczególny wymiar w obecnym czasie także dla narodu polskiego.

Polska w relacji z Izraelem otrzymała drugą szansę

Akt proroczy

Wśród tych działań nie można pominąć daty 19 września 2009 r. W ramach konferencji organizowanej przez Ruch Polska dla Jezusa w Legnicy miał miejsce akt proroczy połączony z modlitwą o oczyszczenie polskiej ziemi. Wzięli w nim udział liderzy ruchu PDJ oraz Chrześcijańskiej Fundacji Życie i Misja, reprezentujący wszystkich chrześcijan zaangażowanych w modlitwę o naród polski, trwającej nieprzerwanie od 2003 r. 24 godziny na dobę, przez siedem dni w tygodniu.

Akt proroczy i modlitwa były połączone z wyznaniem, że polska ziemia została zbezczeszczona z powodu przelania niewinnej krwi, w tym szczególnie narodu żydowskiego. W Bożym Słowie jest napisane: Nie bezcześćcie ziemi, w której mieszkacie! Krew bowiem bezcześci ziemię, a ziemi nie można oczyścić od krwi, która na niej została przelana, inaczej jak tylko krwią tego, który ją przelewa. I nie zanieczyszczajcie ziemi, w której mieszkacie, wpośród której i Ja mieszkam (Ks. Liczb 35:33–34a). Wyrażono słowami wiary, że tylko zbawcza moc krwi Jezusa Chrystusa jest w stanie oczyścić tę ziemię: A oni zwyciężyli go przez krew Baranka i przez słowo świadectwa swojego (Obj. Jana 12:11a). W modlitwie proszono Boga o oczyszczenie polskiej ziemi na północy, na południu, na wschodzie, na zachodzie i w centrum naszego kraju, aby Boża chwała zstąpiła na polską ziemię i objawiła się w duchowym przebudzeniu całego narodu. Trzymano w rękach symboliczne ilości ziemi przywiezionej z pięciu wymienionych regionów kraju, które następnie zsypano razem na znak oczyszczenia ziemi i uwolnienia jej, by rodziła owoce błogosławieństwa.

Wymienione przykłady wskazują, że pojednanie jest możliwe. To pokolenie może być wykonawcą pojednania z Bożej inspiracji i z Jego pomocą. To sam Święty Bóg splótł dzieje Żydów i Polaków na przestrzeni wieków. On jest gotów odbudować cenne relacje naszych narodów, aby każdy z nich mógł wypełnić swoje powołanie według Bożego postanowienia. Jesteśmy jako chrześcijanie przekonani, że Polska w relacji z Izraelem otrzymała drugą szansę od Boga i pragniemy zrobić wszystko, żeby jej tym razem nie zmarnować.

Współautorzy: Edward Ćwierz, Roman Gaweł, Estera Wieja